Overheid stelt techfonds op ter voorkoming ongewenste overnames

De overheid laat het niet bij het onderzoeken van reeds voltrokken overnames. Om in te kunnen springen wanneer een bedrijf van “strategisch belang” in de handen van ongewenste eigenaren dreigt te vallen, zet het kabinet 100 miljoen euro opzij. Dat plan werd deze Prinsjesdag gepubliceerd door het ministerie van Economische Zaken.

China en Rusland dus

De verwijzing naar strategische belangen duidt er op dat het fonds vooral gericht is op het verhinderen van overnames door Russische en Chinese concerns. Bedrijven uit deze landen hebben vrijwel altijd nauwe banden met hun overheden. Vandaar de vrees dat gevoelige technologie via deze eigenaren heel eenvoudig bij Xi of Putin op het bureau terecht kan komen.

Dat de Nederlandse overheid bezwaren heeft op prangende ogen uit Rusland zal niemand verbazen. Rusland voert alweer anderhalf jaar een bloederige agressieoorlog tegen Oekraïne. Nederland heeft inmiddels een kleine twee miljard aan militaire steun aan Oekraïne geleverd. Het kabinet zit er dan ook niet op te wachten dat het geleverde materieel straks bestookt gaat worden met technologie die is ontwikkeld met behulp van Nederlandse doorbraken.

Het conflict met China is van beslist andere aard. Geen bommen en granaten, wel een strijd om werelddominantie. In die strijd hanteert Beijing haar grondstoffen en bedrijven uitermate handig. Chinese bedrijven, en tot op zekere hoogte de Chinese overheid, hebben hun vingers in handige potjes over de hele wereld. In een poging de Chinezen op achterstand te houden heeft ASML exportbeperkingen opgelegd gekregen.

In theorie ‘landenneutraal’

Het fonds is niet specifiek geoormerkt voor Chinese of Russische overnames. De overheid rept met geen woord over specifieke gevallen. De geschiedenis die de overheid heeft wat betreft interventies bij techbedrijven wijst wel die kant op. Zo heeft de overheid twee keer eerder ingegrepen bij een geplande overname. In 2020 gaf het Smart Photonics een lening van 20 miljoen euro om het uit Chinese handen te houden. Toen een Chinese klant van de Koreaanse meerderheidsaandeelhouder van Lionix interesse had in het bedrijf, kocht de overheid de aandelen snel op.

Het fonds beperkt zich tevens niet tot techbedrijven. Zo kan er ook ingegrepen worden bij de ongewenste overname van elke “essentiële leverancier” van Defensie. Maar het gaat duidelijk over geopolitiek. Wat dat betreft is het duidelijk uit welke windrichting de dreiging komt.

De sector zelf reageert gemengd. Techbedrijven zitten zelf ook niet altijd te springen om Chinese bazen. Het besef wat de gevolgen kunnen zijn wat betreft gevoelige technologieën wordt erkend. Toch zijn er wel kanttekeningen te plaatsen. Het fonds heeft er alle schijn van een verkapte vorm van protectionisme te kunnen worden. Daarnaast beperken de waakzame vleugels van moedergans Nederland mogelijk de groeikansen van deze bedrijven. Tot slot zijn er twijfels of de genoemde 100 miljoen wel genoeg zal zijn, gezien de grote waarde van dergelijke bedrijven. Gezien de druk vanuit China zal de praktijk snel genoeg uitwijzen hoe het fonds in praktijk zal opereren.