Wat een smetteloos voorbeeld met je doet

Beeld: Getty Images

Beige babykamers, kinderen gehuld in zandtint-kleertjes en moeders die er geweldig gestyled/gekapt/gelakt uitzien… de perfect gestileerde plaatjes van Instamoms of momfluencers nemen het internet over. De beelden missen overduidelijk één ding wat zo ongeveer gelijkstaat aan het moederschap: chaos. En dat terwijl de eerste mommy blogs rond het jaar 2000 in Amerika juist begonnen als tegenreactie op de glamourbeelden van celebritymoeders in magazines.

De bloggers ­wilden de realistische kant van het moederschap laten zien. Maar toen er adverteerders – en dus een verdienmodel – om de hoek kwamen kijken, werden ook hun foto’s gestileerder en gefotoshopt. Dat verkoopt nou eenmaal beter en levert meer volgers op dan beelden van groene snottebellen, lekkende borsten en een met speelgoed bezaaid huis.

Een gestileerde foto verkoopt nu eenmaal beter dan een groene snottebel

Toen in 2010 Instagram werd gelanceerd, werd daarmee de influencer geboren: van fashion- tot beauty- tot, jawel, momfluencer. En nu veel millennials kinderen ­krijgen, wordt de groep momfluencers alsmaar groter en worden nieuwe moeders dagelijks geconfronteerd met Instamoms die het leven perfect voor elkaar lijken te hebben. Welk effect heeft dat op ‘normale’ moeders? En is het wel goed je te spiegelen aan deze Insta-rolmodellen?

Instamoms

Sabrina (37), moeder van Faye (1,5), ging tijdens haar zwangerschap een aantal Instamoms volgen en was in het begin best enthousiast. “Deze vrouwen leken het moederschap, een baan en een sociaal leven moeiteloos te combineren. En ook al nam ik het met een korreltje zout, toch dacht ik ergens: hé, misschien kan ik na de bevalling ook wel zo’n fantastisch leven leiden.”

Het werd een heel ander verhaal. “Ik ben altijd heel stabiel geweest, heb nooit iets van een depressie meegemaakt, maar na de bevalling heb ik een lichte postnatale depressie ervaren. Ik voelde me fysiek kwetsbaar en de hormonen gierden door mijn lijf; dat was heel ­pittig. Het hielp ook niet mee dat Faye in de winter werd geboren tijdens een lockdown en dat ik dus veel thuiszat.”

Tijdens het voeden belandde Sabrina al snel op de accounts van momfluencers. “Alles is zo nieuw en ik was zoekende. Van een influencer met drie kinderen denk je al snel: die heeft de antwoorden wel. En ook al wist ik rationeel dat Instamoms een verdienmodel hebben, ik liet me er toch door beïnvloeden. Als net bevallen vrouw ben je zo kwetsbaar en daar spelen ze bewust dan wel onbewust op in.

Perfecte plaatjes

Veel momfluencers schetsen een romantisch droombeeld van de bevalling en promoten een thuisbevalling met kaarslicht, muziek en zoutstenen. “Het voelde alsof ik dik gefaald had omdat ik met ontzettend veel pijn in het ziekenhuis ben bevallen. Ik vond het al lastig om op een dag de vaatwasser uit te ruimen en dan zie je die vrouwen volledig in make-up met hun uitwasbare luiers een jaar lang borstvoeding geven en óók nog een paar bedrijven runnen. Hoe dan? Ik vergeleek mezelf continu met hen en werd ontzettend onzeker van wat ik zag en las.”

“Ik vergeleek mezelf continu met hen en werd ontzettend onzeker van wat ik zag en las”

Volgens gelukspsycholoog Josje Smeets is er tot op zekere hoogte niets mis met jezelf vergelijken met anderen. “Dat zit in ons als mens. We willen minimaal even goed zijn als een ander, of zelfs beter. We willen groeien; een opwaartse sociale vergelijking met iemand die ergens heel goed in is, kan daarom positief zijn. Je zoekt naar handvaten, je leert van de ander en daardoor neemt je zelf­vertrouwen toe. Maar tegenwoordig worden we op social media continu blootgesteld aan de perfecte plaatjes van anderen en dat kan leiden tot een kantelpunt. Uit diverse onderzoeken blijkt dat je door jezelf te veel te spiegelen aan die perfecte rolmodellen een negatief zelfbeeld kunt ontwikkelen en je juist inferieur kunt gaan voelen.”

Amerikaanse, Russische en Belgische onderzoeken tonen aan dat jezelf vergelijken met Instamoms leidt tot onzekerheid over het moederschap en tot meer angstige en jaloerse gevoelens. En dan lig je ook nog hormonaal overhoop.

Smeets. “Je bent tot zeker een jaar na de bevalling labieler. Een baby is onvoorspelbaar en je zoekt naar ­houvast in het moederschap en een vorm van controle. Terwijl je vroeger om advies vroeg bij je moeder, schoonmoeder of het consultatiebureau, zijn er nu onvoorstelbaar veel bronnen beschikbaar. En dat levert weer keuzestress op, want je wilt het perfect doen en het beste voor je baby.”

Momfluencers

Uit onderzoek blijkt dat millennial-moeders liever online naar antwoorden zoeken dan dat ze bekenden om raad vragen. Dat verklaart mede de popu­lariteit van momfluencers: ze voelen aan als een goede vriendin.

Zo voelde het ook voor Sanne (31), moeder van Bink (6) en Ise (3). “Ik volgde verschillende momfluencers, omdat ik van mooie plaatjes hou. Ik raak geïnspireerd door mooi ingerichte huizen, kleding en reizen; dat zag ik allemaal bij hen terug. Daar is, denk ik, ook niets mis mee.”

Er was één momfluencer die haar favoriet was. “We liepen gelijk op in onze zwangerschappen en zij kreeg ook eerst een zoon en daarna een dochter. Het voelde voor mij alsof ik een band met haar had. Ik bewonderde haar omdat ze het moederschap combineerde met creatieve samenwerkingen en exotische reizen. Ergens was dat mijn droomleven.”

Lees ook – ‘Als ik al die perfecte Instagram-moeders zie, voel ik me een vreselijke ouder’ >

#blessed

Sanne viel van haar momfluencerwolk toen ze haar ‘idool’ in het echt tegenkwam. “Ik had een vriendinnenavond en ging eten bij een hippe strandtent. Even geen kinderen, heerlijk! En wie zag ik voor me zitten? Mijn favoriete Instamom met een van haar kinderen. Ik kreeg een beetje vlinders in mijn buik, want ja, ik was echt fan en wilde haar misschien wel aanspreken als ik durfde. Maar toen zag ik hoe ze met haar kind omging. Hij moest op een bepaalde manier poseren en naar de zee kijken. Het kind had daar helemaal geen zin in en liet dat merken. Daar reageerde ze snauwerig op. Tot overmaat van ramp morste haar zoon ook nog chocomelk over zijn beige T-shirt en broekje. Toen stond haar gezicht helemaal op onweer. Uit haar tas werd een schoon setje gerukt en uiteindelijk lukte het haar om het arme kind op allerlei manieren toch nog te fotograferen.”

Sanne viel van haar momfluencer-wolk toen ze haar ‘idool’ in het echt tegenkwam

Sinds deze ervaring kijkt Sanne met andere ogen naar de perfecte online plaatjes. “Natuurlijk wist ik wel dat veel foto’s in scène gezet zijn, maar ik had er nooit zo nagedacht over wat het met zo’n kind doet om constant in de spotlight te staan. Ik vind het nog steeds leuk om wat Instamoeders te volgen, maar kijk nu wel met een realistischer bril. En ben ook veel voorzichtiger geworden met de foto’s die ik deel van mijn eigen kinderen op Insta.”

Haar favoriete Instamom volgt ze niet meer. “Ik zag later op haar account een van de foto’s terug die die avond op het strand was genomen met allerlei #blessed en #happy­life hashtags en ik dacht alleen maar: ja, ja, ik weet wel beter.”

“Ik zag de foto terug met #blessed en dacht: ja ja, ik weet wel beter”

Zelfvertrouwen

Volgens Josje Smeets is het goed dat Sanne nadenkt over wat het met kinderen doet om er altijd maar gestyled uit te moeten zien en geen ­fouten te mogen maken. “Veel kinderen van de huidige Gen Z-generatie hebben een gebrek aan zelfvertrouwen. Hun leven speelt zich voor meer dan de helft van de tijd online af en door wat ze daar zien, denken ze dat het leven maakbaar is en alles perfect moet zijn. Dat is natuurlijk de ­grootste onzin: het leven ís fouten maken, daar groeien we als mens van.”

Niet zo perfect

Als tegenbeweging van de perfecte Instamoms zijn nu de niet zo perfecte Instamoms opgestaan; dat zijn moeders die onder meer delen hoe zwaar de bevalling was, hoe borstvoeding een struggle is, die hun hangbuikje vol striae laten zien, hoe het is om een kind met een beperking te hebben of een kind te verliezen. Ze delen hun onzekerheden en dat maakt dat vrouwen zich nog meer verbonden met hen voelen. Een goede ontwikkeling, zou je denken.

Als tegen-beweging van de perfecte Instamoms zijn nu de niet zo perfecte Instamoms opgestaan

Smeets: “In eerste instantie is het positief dat ze hun kwetsbaarheid online tonen. Het leert moeders dat niet alles perfect hoeft te zijn en dat het bij anderen ook misgaat. Het gevaar is dat deze niet-zo-perfecte Instamoms ook weer als een idool worden gezien. Dat die kwetsbaarheid op een rare manier toch weer een opwaartse sociale vergelijking is. ‘Zij durft haar kind met snottebellen naar school te sturen, maar ik word niet geaccepteerd als ik dat doe. Laat ik maar een cursus bij haar kopen’, is dan het idee.”

Uiteindelijk moet ook de niet-zo-perfecte Instamom haar centen verdienen met wat ze online zet. Of zoals schrijfster Roxane van Iperen onlangs in Volkskrant magazine over online ‘geregisseerde kwetsbaarheid’ zei: “Het is een wereld waarin zogenaamde onzekerheid en openhartigheid een verdienmodel is. Maar veelal zijn het zeer geslaagde, welvarende mensen die soms door het leven een beetje uit het lood zijn geslagen. Je krijgt niet de baan die je wil, het leven na de bevalling valt je zwaar, dus stel je jezelf bloot op sociale media, zogenaamd om elkaar te ‘helen’, maar feitelijk om meer volgers en meer tractie te generen. Mensen vreten het, belonen het, maar het heeft niets te maken met echte kwetsbaarheid, met risico’s nemen, met intimiteit.”

Ontvolgen

Voor Sabrina was na een paar maanden Instamom-doomscrollen de maat vol. “Ik zag steeds meer in hoe onrealistisch het leven was dat deze moeders propageerden. Ze promoten draagzakken die tussen de zevenhonderd en tweeduizend euro kosten: hoe is dit voor de gewone mens haalbaar? Mijn vriend en ik verdienen bovenmodaal, maar dit is een manier van leven die ik niet wil nastreven.”

Het hielp Sabrina ook om met haar onzeker­heden over het jonge moederschap bij haar vriendinnen aan te kloppen. “Ik heb een fijne down-to-earth vriendengroep om me heen, waarvan velen al langer moeder zijn. Zij weten dat het ouderschap hard werken is en niet zo perfect als op Insta. Ze konden me ook echt geruststellen dat het niet zo gek is dat je je de eerste maanden na de bevalling wat labieler voelt.”

“Het geeft rust om mezelf niet meer te vergelijken met online moeders”

De perfecte Instamoms ontvolgen is het beste medicijn wat ze zich­zelf kon geven. “Het geeft veel rust om mezelf niet meer te vergelijken met de online moeders. Als ik mezelf al vergelijk, doe ik dat wel in het echte leven, met échte moeders.”

Balans en perspectief

En dat is precies wat gelukspsycholoog Josje Smeets adviseert. “Vergelijken doen we toch wel, zowel een opwaartse als een neerwaartse sociale vergelijking is heel gezond. Kijk om je heen en klets met moeders bij de school of de kinderopvang en ontdek: er zijn ook mensen die het minder goed voor elkaar hebben dan ik. Dan ga je alles weer in perspectief zien.”

“Haal inspiratie uit die perfecte plaatjes als je wilt, maar zorg dat je leven zich vooral in real life afspeelt”

Instamoms hoeven niet gebasht te worden, maar het is belangrijk om balans te vinden. Smeets: “Haal inspiratie uit die perfecte plaatjes als je wilt, maar probeer het Instamom-doomscrollen te beperken en zorg dat je leven zich vooral in real life afspeelt. Zorg voor een sociaal vangnet, dat is belangrijk voor nieuwe moeders. Leg je mobiel wat vaker aan de kant, ga naar buiten. Ik weet wel waar jij én je kind gelukkiger van worden.”

Wil je nog meer mooie en herkenbare verhalen van mede-mama’s lezen? Neem nu een abonnement en ontvang Kek Mama elke maand als eerst op jouw deurmat.