/e/OS is Android, maar dan ‘Google-vrij’, interview met oprichter

Als je je telefoon wil gebruiken zonder je persoonlijke gegevens met Google te delen, bestaat er een alternatief. /e/ is een besturingssysteem gebaseerd op Android dat je telefoon helemaal Google-vrij maakt. Het is gratis beschikbaar en open-source. Wij spraken met Gaël Duval, de oprichter van /e/ Foundation, het bedrijf achter de software.

Google kijkt mee

Op je Android-telefoon ben je natuurlijk al vrij om zelf te kiezen welke apps je wil gebruiken. Je kan daardoor gerust kiezen voor de meer privacyvriendelijke alternatieven, maar ondanks die keuze blijf je altijd gegevens delen met Google.

Google weet namelijk altijd je locatie, het volgt je activiteiten in apps en bewaart je zoekgeschiedenis. Op die manier verdient het bedrijf geld uit advertenties. Je kan op je telefoon al die trackers wel uitzetten vanuit Mijn Google-activiteit en de optie web- en appactiviteit, maar dan verliest je apparaat heel wat van zijn belangrijke functionaliteiten.

De Franse ontwikkelaar Gaël Duval is zich al langer bewust van de manier waarop Google met zijn verdienmodel een breed pakket aan gegevens van gebruikers verzamelt en die gebruikt om doelgerichte reclame te verkopen. Daarbij staat onze smartphone in het middelpunt van alles. Duval richtte de /e/Foundation op, een organisatie die een kant-en-klaar besturingssysteem ontwikkeld genaamd ‘/e/’ dat Google volledig van je Android-telefoon stript. De software komt met open-source alternatieven voor populaire apps als Gmail en Google Maps. Dat wil zeggen dat je bij alle apps op /e/ een kijkje kan nemen in de broncode om de werking te controleren.

Gaël Duval is ontwikkelaar en oprichter van /e/ Foundation

‘Beangstigend’

“Ik werkte een tijdlang aan apps voor Firefox OS, een mobiel besturingssysteem dat jaren geleden al werd stopgezet, en zo kwam ik als Linux-ontwikkelaar in aanraking met mobiele besturingssystemen”, vertelt Gaël Duval, oprichter van /e/ Foundation dat een privacyvriendelijke versie van Android bouwt. “Ik realiseerde me toen dat er echt een probleem is met de manier waarop onze smartphones met privacy omgaan. Ongeveer 80 van de mensen procent gebruikt Android en het overige deel iOS, maar zowel Apple als Google verzamelen veel van onze persoonlijke gegevens. Hoe meer ik erover leerde, hoe meer het me werkelijk beangstigde.

AW: En toen ben je op zoek gegaan naar alternatieven?

“Precies, en de dingen die ik vond waren echt gericht op geeks en mensen die zich echt helemaal in de software willen verdiepen. Ik miste een waardig en privacyvriendelijk alternatief voor de massa. Ik ben toen wat geschikte software gaan samenbrengen, en dat was oorspronkelijk enkel voor mezelf bedoeld en eventueel voor wat geïnteresseerde vrienden. Vervolgens ben ik over mijn werk gaan schrijven en kreeg ik heel wat positieve reacties.

Zo legde ik de link dat er meer mensen zijn die zich zorgen maken over privacy op smartphones en de positie van grote techbedrijven in onze samenleving. Ik startte dan in 2017 een Kickstarter-campagne die het startschot moest geven voor de ontwikkeling van een privacyvriendelijk besturingssysteem. Onze campagne haalde vier maal zoveel geld op dan gehoopt.”

via GIPHY

Zowel Apple als Google verzamelen persoonlijke gegevens van gebruikers

AW: Onlangs zagen we een golf van interesse omtrent berichtendiensten als Telegram en Signal die een privacybewust alternatief voor WhatsApp beloven. Signal zag zijn aantal downloads in de Play Store vervijfvoudigen, en dat kwam omdat de nieuwe privacyverklaring van WhatsApp veel verontwaardiging opwekte. Wachten jullie ook op een moment waarop bijvoorbeeld de Google-diensten plots massaal in twijfel worden getrokken en mensen op zoek gaan naar een Android-alternatief?

“We wachten niet, maar we weten dat het wel gaat gebeuren, en we zien dat aan het groeiende bezoek op onze website. Het is wel degelijk een trend. Op dit moment bedienen we met de /e/ Foundation nog een niche, maar het is wel een wereldwijde niche. Waarschijnlijk zijn we nog niet klaar voor het grote publiek, maar dat is prima, want dat geeft ons tijd om /e/ nog beter te maken. De software is op dit moment wel prima geschikt voor de privacybewuste gebruiker.”

Zo werkt het alternati/e/f

AW: /e/ is gebaseerd op Lineage OS, dat is een afsplitsing van Android dat vroeger bekend stond als CyanogenMod. Wat is het verschil tussen enerzijds /e/ gebruiken of anderzijds LineageOS in combinatie met F-Droid, de applicatiewinkel speciaal voor open-source-apps. Heb je dan ook geen privacyvriendelijke telefoon in handen?

“Oh, er zijn heel veel verschillen. Het belangrijkste aan ons besturingssysteem is dat het vrij is van alle Google-diensten. Op het moment dat je nog maar je telefoon opstart, is er een verbindingscheck en daarmee stuur je al gegevens naar Google. Dat heb je op elke Android-telefoon en ook op LineageOS-toestellen.

De /e/ OS-launcher

LineageOS is in een geweldig project waar we /e/ ook inderdaad op baseren, maar het draait niet om het weghalen van alle banden met Google. LineageOS gaat vooral om personalisatiemogelijkheden. Zodra je Lineage installeert moet je vervolgens Play Services erop zetten, want anders kan je maar weinig doen met je telefoon. Je gaat anders heel wat dingen missen, zoals neem nu bijvoorbeeld locatiediensten.

Met /e/ maken we gebruik van een systeem genaamd ‘microG’, en dat emuleert de Google-diensten in een privacyvriendelijke vorm. Zo heb je alle diensten die je nodig hebt, waaronder: locatie, pushmeldingen, en ga zo maar door.”

AW: microG is van derden. Zijn de diensten van microG echt een gelijkwaardig alternatief?

“Ja, dat is zeker het geval. Een van mijn bezorgdheden was de kwaliteit van de locatiediensten, want Google Maps is gewoon een heel degelijke tool als het om functionaliteiten gaat. We gebruiken ‘Magic’, een dienst die afkomstig is van een Europese ontwikkelaar, en ik ben er eerlijk gezegd echt tevreden mee. Er zijn misschien nog altijd kleine features die je zal missen, maar in feite is het in de basis echt een goed alternatief.”

Keuzevrijheid centraal

AW: Ook als je niet je weg vindt in de alternatieve diensten, kan je op /e/ ook kiezen om nog steeds met bepaalde Google-apps aan de slag te gaan, maar dan moet je wel inloggen om notificaties te ontvangen. Kan je dat aanbevelen aan de privacybewuste gebruiker?

“Sinds kort heeft microG heel wat verbeteringen gekregen en het is nu niet meer nodig om in te loggen in de apps als je meldingen wil ontvangen. Houd er wel rekening mee dat er dan waarschijnlijk wel een vorm van dataverkeer is tussen microG en Google, maar je gegevens zijn daarbij wel geanonimiseerd. Het soort gegevens die worden gedeeld, zijn afhankelijk van applicatie die de pushmelding stuurt.

Het mooie aan /e/ is vooral dat het als basis een erg privacyvriendelijk systeem is. Vervolgens is het wel nog steeds voor elke gebruiker mogelijk om te bepalen van welke extra apps ze gebruik willen maken.”

AW: /e/ is gebaseerd op LineageOS. Daarnaast gebruiken jullie microG als vervanger voor Google Mobile Services en nog heel wat andere privacyvriendelijke apps. Zou je kunnen stellen dat /e/ Foundation voornamelijk een aggregator is die alle tools samenbrengt tot één besturingssysteem?

“Ik zou heel graag willen dat dat het geval was, maar helaas is het complexer dan dat. Initieel was het wel de bedoeling om zoveel mogelijk beroep te doen op bestaande diensten die gewoon goed werken, maar in de praktijk stuiten we heel vaak op problemen waarvoor we zelf de oplossing moeten brengen. We hebben bijvoorbeeld de eigen Bliss Launcher ontwikkeld, een tool die je gegevens synchroniseert en de Easy Installer. Er is veel werk.”

De Easy Installer maakt het makkelijker om /e/ te gebruiken

AW: Je kan met /e/ aan de slag door het besturingssysteem op je Android-telefoon te flashen, maar die methode is natuurlijk niet voor iedereen even toegankelijk. Anderzijds verkopen jullie refurbished toestellen en Fairphone-telefoons waarop /e/ staat geïnstalleerd. Fairphone is natuurlijk de Nederlandse fabrikant die op zoek gaat naar ecologische oplossingen en ook arbeiders een eerlijk loon bezorgt. Wat is nu de beste manier om met het /e/-systeem aan de slag te gaan?

“Dat hangt volledig af van je eigen kennis of de tijd die je erin wil stoppen om zo te leren om een ROM te flashen. Dat flashen is niet voor iedereen en als je iets fout doet loop je het risico om je telefoon te vernielen. Dat is natuurlijk niet wat ik de de beste gebruikservaring zou noemen (lacht). Naast onze /e/ OS-telefoons die we verkopen is er nog de ‘Easy installer’ die het installatieproces echt sterk vereenvoudigt. Op dit moment werkt die tool wel nog niet met elk smartphone.”

Smartphones me /e/

AW: Vorig jaar maakten jullie de samenwerking bekend met Fairphone. Neem dat idee samen met /e/, jullie besturingssysteem dat eerlijk is ten opzichte van de gebruiker en geen data doorspeelt naar Google. Is die samenwerking een match made in heaven?

“We waren ontzettend tevreden met de samenwerking met Fairphone en we waren erg aangenaam verrast met de aandacht die we kregen toen we bekend maakte dat we Fairphone-telefoons met /e/ gaan verkopen. Het klopt inderdaad dat we eenzelfde visie delen met Fairphone en we gaan zeker nog meer projecten met ze op poten zetten. Het was trouwens een heel goede reden voor mij om een keer Amsterdam te bezoeken (lacht).”

Een Fairphone 3 Plus met /e/

AW: Mogen we meer samenwerkingen met andere fabrikanten verwachten?

“Dat is voor ons echt essentieel, zeker als we een grotere groep mensen willen aanspreken moeten we met veel partners kunnen werken. We hebben ook met het Duitse Gigaset de handen in elkaar geslagen. Dat bedrijf staat niet voor dezelfde waarden als bijvoorbeeld een Fairphone, maar ze hebben goede producten tegen een mooie prijs.”

AW: Zijn jullie selectief wat betreft de merken waarmee jullie willen werken?

“We zijn ontzettend selectief. We willen niet met een partij werken die erop staat om bijvoorbeeld advertenties of bloatware [voorgeïnstalleerde apps van derden, nvdr.] in de software te implementeren.”

AW: Xiaomi is een fabrikant die al enige tijd zijn verkoop ziet toenemen, maar anderzijds staat het merk ook bekend om de advertenties in hun software. Als zij bij jullie zouden aankloppen, zou /e/ Foundation het aanbod dus afwijzen?

“Inderdaad, dan zeggen we: ‘Nee, bedankt’ (lacht). Hetzelfde met Huawei, dat is een interessante zaak trouwens. Zij hebben niet langer het recht om telefoons ta maken met Google-apps- en diensten, en in zekere zin doen ze eigenlijk wat wij doen. Alleen wordt het voor Huawei moeilijk, want zij hebben als enige doel om zo goed mogelijk te doen wat Google doet. Zij hebben helemaal geen focus op privacy, dus ik verwacht dat het lastig wordt om echt succesvol te zijn. Ze zouden beter ook alle software meteen open-source maken, maar dat lijken ze niet te begrijpen.”

Een refurbished toestel met /e/

iPhone en privacy

AW: Apple schuift zijn iPhone graag naar voren als het privacyvriendelijke alternatief. Ze presenteerden recent nieuwe privacylabels in de App Store waarmee gebruikers kunnen zien op welke manier hun apps gegevens verzamelen. Denken veel privacybewuste gebruikers niet: ‘Als ik een iPhone koop zit ik goed?’.

“Dat is een heel interessant punt. Mensen realiseren zich ook niet dat wanneer ze een iPhone gebruiken ze ongeveer 6 MB aan gegevens per dag delen met Google. Google is ook de standaard zoekmachine op de telefoons en daar betaalt het bedrijf miljarden dollars voor.

Neem daar nog eens bij dat iOS een volledig gesloten systeem is. Dat is het altijd al geweest, dus je weet niet wat er achter de schermen gebeurt. Je moet het bedrijf maar op zijn woord geloven. Wij doen dat anders, want bij ons kan je wel een kijkje nemen in de code. Los daarvan denk ik wel dat Apple wel met interessante functies komt als het om privacy gaat, en daar kijken we zeker naar.”

AW: Jullie eigen launcher voor /e/, de Bliss Launcher, doet ook denken aan iOS. Er is ook geen appdrawer en ook de vormgeving vertoont gelijkenissen. Is dat bewust gedaan?

“Ja, we wilden iets anders doen en soms krijgen we van de diehard Android-gebruikers daar wel kritiek op. Gelukkig kan je altijd makkelijk een andere launcher installeren als je dat wil, geen enkel probleem. Het is mijn persoonlijk gevoel, maar ik denk dat je met een launcher die meer aanleunt bij iOS een groter publiek kan bereiken. Mijn moeder gebruikt bijvoorbeeld Android met een doorsnee launcher en ze raakt helemaal overweldigd door alle opties en personalisatiemogelijkheden.”

Achter de schermen

AW: Hoeveel werknemers werken er eigenlijk aan jullie software?

“Fulltime hebben we op dit moment 23 mensen in dienst, maar er zijn ook een twintig à dertigtal ontwikkelaars die op regelmatige basis een vrijwillige bijdrage leveren. Zij maken content, halen bugs uit de software en zorgen voor vertalingen. Het is een heel dynamisch team en zij verzorgen zelfs een deel van de marketing. We zijn altijd op zoek naar gemotiveerde ontwikkelaars.”

AW: We hadden het daarnet over de verkoop van telefoons met /e/ en de samenwerkingen die jullie willen afsluiten met fabrikanten. Maar is dat nu jullie belangrijkste inkomstenbron of zijn dat eerder donaties die jullie ontvangen?

“Het is een mix van de twee, want met donaties alleen zouden we het niet, redden. Daarnaast hebben we nog online diensten zoals de verkoop van online opslag, en dat is ook een punt waar we verder op willen inzetten. We willen ons ook op de zakelijke markt richten. Het is zeker het doel om te evolueren tot een duurzaam bedrijf en verwacht wordt dat we volgend jaar winstgevend zijn.”

Een Essential Phone PH-1 met /e/

AW: Naar welke stappen die /e/ in de toekomst neemt, kijk je het meeste uit?

“Uiteraard willen we in de eerste plaats de software verbeteren, maar het wordt ook interessant om smartphones met /e/ in de Amerikaanse markt te lanceren. Daar is veel vraag naar en de laatste maanden zien we de vraag alleen maar toenemen. Daarnaast willen we nieuwe projecten opstarten met Fairphone, en dat gaan we ook meer uitzoeken.

Als laatste gaan we meer doen met applicatiewinkels. Als we echt van Google willen losbreken moeten we iets nieuw kunnen bieden op dat vlak. Een winkel met open-source apps die ook gebruikmaken van open standaarden. Je mag zeker nieuwe projecten van ons verwachten op dat gebied.”

AW: Gaël Duval, erg bedankt voor dit gesprek.

“Heel graag gedaan.”

Themaweek privacy op Androidworld

Dit interview is onderdeel van de themaweek over privacy op Androidworld. Heb jij een vraag over het onderwerp dat we bespreken tijdens deze themaweek of juist ideeën of tips? Laat het dan weten in de reacties onder dit artikel (check ook onze Android-app). Je kan ons ook mailen via dit e-mailadres of een berichtje achterlaten op Facebook, Instagram en Twitter. Daarnaast kan je ons vragen stellen via deze Telegram-groep of deze Signal-groep. Wil je liever één van de redacteuren een tip sturen? Dan kan ook!