‘Dit is waarom gamen heus niet alleen maar slecht is voor kinderen’

Beeld: Getty Images

Kijk ze zitten, de jeugd: gebogen over spelcomputers en tablets. Dat groeit krom, dat stompt af, vrezen legioenen ouders. Ook Joan maakt zich zorgen over het schermgedrag van haar zoon Callum (9). Maar wel minder nu ze zich eens goed verdiept heeft in het onderwerp.

Het liefst zou ik schrijven dat het urenlange gamen puur de schuld is van corona. Dat mijn zoon Callum van negen standaard met educatief verantwoorde houten blokken en puzzels speelt. Dat hij normaal altijd op straat knikkert en hoelahoept en slechts op regen- of feestdagen een halfuurtje op zijn tablet mag zitten. Dan zou ik zeer stijgen, zowel in mijn eigen achting als in die van andere moeders. Helaas is de waarheid – bijna grenzeloze schermtijden – een stuk minder pedagogisch verantwoord.

Compromis

Ik heb het echt geprobeerd. Strenge regels verzonnen, zelfs in samenspraak met mijn zoon. Wat vond hij zelf een redelijk aantal uren op zijn Xbox, iPad en voor de tv? Hoe konden we samen voorkomen dat door dat getuur op schermen zijn hersens in slaapstand gaan (ooit gelezen), hij een vergroeide gamenek krijgt of vóór zijn vijftiende al een brilletje c.q. staaroperatie moet?

We kwamen samen tot een prachtig compromis: ’s morgens voor school even op zijn tablet, ’s avonds na het eten nog één tv-programma en op de dagen dat hij voetbaltraining had maximaal anderhalf uur op de spelcomputer. Ik geloof dat we dat een maandje hebben vastgehouden. Toen kwam er een lockdown en bleek het gamen van mijn zoon een ontzettend handige manier om zelf aan het werk te kunnen. Maar bovenal ontdekte ik dat ik ook in dit geval de ruggengraat van een elastiekje heb.

Schermtijd

Het begint al in de ochtend. De regel ‘op zijn tablet voor schooltijd’, betekent in het weekend: totdat mama wakker is. Aangezien Callum om zeven uur naast zijn bed staat en ik vaak niet voor negen uur opsta, heeft hij op die dagen al twee uur te pakken. Dan kun je denken: prima, daarmee heeft hij dus alle schermtijd in één klap opgemaakt. Maar gek genoeg vinden we allebei dat dat niet telt. Op zaterdag en zondag heeft hij voetbalschool en een training of wedstrijd, dus hij is dan lekker buiten aan het sporten en bewegen.

Eenmaal thuis en geen playdate, zwicht ik vaak voor de vraag of hij mag spelen met de jongens van zijn team. Online, welteverstaan. Na al dat sporten vind ik best dat hij een rustmoment heeft verdiend en bovendien was de afspraak dat hij op voetbaldagen mocht gamen, dus waarom niet? Bovendien kijken wij zelf op zulke momenten Ajax of Formule 1 op tv – dan is het wel zo rustig als hij bezig is.

Dat laatste argument komt ook regelmatig omhoog als het gaat om verplicht thuiswerken. Met een kind thuis is zo’n spelcomputer verrekte makkelijk. Waarschijnlijk heb ik die van mij niet goed opgevoed, maar Callum denkt: mama thuis = gezellig = aandacht = continu beschikbaar. Natuurlijk weet hij dat hij zijn snavel moet houden als ik moet interviewen. Maar als hij mij niet hoort praten, is dat voor hem het signaal om dat vooral veel tegen mij te doen. Over alles. Voetbal (onze gezamenlijke passie), schoolwerk en alle mogelijke wins in games (in het geheel niet mijn interesse). Hoe ontzettend heerlijk is het dan om hem met koptelefoon op voor de Xbox te zetten, een uurtje (of twee) te laten gamen en als toetje te belonen met een aflevering Jachtseizoen op YouTube?

Overstag

Naast mijn eigen slappe wervelkolom, heb ik ook nog eens te dealen met die van collegamoeders van zijn team- en klasgenoten. Die jongens mogen schijnbaar állemaal áltijd gamen. Of ze doen dat zo voorkomen. Als ik Callum opdraag nu eindelijk eens met een van de 48 bakken lego aan de gang te gaan – er staan hier hele Ninjagokastelen te verstoffen, die zijn sinds anderhalf jaar ineens saai – dan spreekt hij uitgekookt op deze ‘verboden schermdag’ af bij het jongetje dat die dag wel mag gamen. Of hij organiseert na het voetbal een playdate met vrienden, waarop ze bij een van hen thuis de hele middag naar hartenlust mogen spelen op de spelcomputer.

Vanwege datzelfde argument (‘maar mijn vrienden/ neefjes/ buurjongens mogen het ook!’) ging ik eerder al eens overstag en stemde in met de aankoop van Fortnite. In mijn ogen is dat een enorm gewelddadig spel, ook al beweert Callum dat hij vooral de dansjes binnen het spel supercool vindt en dat hij ‘echt wel weet dat het allemaal nep is’.

De slimmerik heeft het nooit over hoeveel ‘kills’ hij heeft gemaakt, maar zegt eufemistisch dat hij zijn tegenstanders allemaal laat ‘slapen’. Ik blijf het vreselijk vinden dat mijn zachtaardige zoon zulke vijandige spelletjes speelt, maar ik weet ook dat hij daarin geen uitzondering is. Al zijn leeftijdgenoten doen het en mogen dat dus ook van hun ouders.

E-sport

Mijn houding tegenover gamen was tot een jaar of drie geleden vrij negatief. Mijn neefjes zaten al met twee jaar achter een tablet, iets wat ik echt onbegrijpelijk vond. Lang heb ik ook die vermaledijde spelcomputers uit huis weten te houden. Totdat ik een vriend kreeg die naast zijn plezierig gezelschap ook nog zijn gloednieuwe Xbox meenam en automatisch bondgenoot werd van mijn zoon.

Maar mijn mening veranderde ook door een interview dat ik vorig jaar voor Het Financieele Dagblad had met Koen Schobbers, de eerste e-sporter met topsportstatus, schrijver van het boek Mijn gamende kind en oprichter van het platform parentsofplay.nl. Via deze kanalen informeert hij ouders over gamen. Althans, het zijn vooral veel bezorgde vrouwen, vertelt hij mij, als ik hem opnieuw benader. “Vaders vinden gamen meestal wel lollig en willen best een uurtje racen of schieten. Moeders zitten vol vragen over tijdsduur en de invloed op gedrag, school en sociaal leven.”

De gamesector is de snelstgroeiende industrie met een omzet van 151 miljard: 7,5 keer groter dan die van de muziek, 3,5 keer groter dan film. Gamen is volgens Schobbers dus niet meer weg te denken uit het leven. “Al heb je er als ouders misschien weinig mee, het is wel iets van nu.”

Hogere leeftijdsindicaties

Koen is vrij progressief in zijn adviezen. Hij wil dat ouders zich meer interesseren voor de games die hun kinderen spelen (net zoals je bij een andere hobby zou doen) en vindt bijvoorbeeld ook niet dat je altijd heftige games met leeftijdsindicaties van 12+ als Fortnite of zelfs 18+ als het Grand Theft Auto (GTA), moet verbieden voor kinderen die jonger zijn dan die aanbevolen leeftijden.

“Als ik van ouders de zogenaamde GTA kwestie krijg voorgeschoteld, beantwoord ik die altijd met een tegenvraag. Heeft jouw kind vrienden die GTA spelen? Zo nee, verbied het. Zo ja: koop het voor thuis. Als je kind het spel bij vrienden speelt, heb jij daar als ouder geen enkele controle op en kun je niet ingrijpen als hij of zij te ver gaat in de fantasie en misschien nachtmerries krijgt.”

Mijn angst dat mijn zoon dan vreselijk agressief wordt van zulke levensechte games is ongegrond, meent Koen. Uit onderzoek van de Universiteit van Oxford blijkt geenszins dat kinderen later kleine criminelen worden, puur en alleen omdat ze in hun jeugd militairtje waren in een schietspel. Sowieso geldt voor dit soort spellen de omgekeerde psychologie, beweert hij. “Dat wat verboden wordt is extra aantrekkelijk. Zeker straks in de puberteit. Als iedereen het speelt in de klas, moet je het toch toelaten, anders gaat je kind het stiekem doen en verlies je alle grip. Daarnaast kan het een leerzame en bindende activiteit zijn voor beiden. Wil je het écht niet? Maak dan afspraken met de andere ouders.”

Spel schijf van vijf

Rulethegame.nl, een website opgezet vanuit de Dutch Videogames Industry, liet recentelijk een onderzoek uitvoeren onder 1030 Nederlandse ouders met kinderen tussen 4 en 17 jaar. Een aantal verrassende uitkomsten: driekwart van de gamefans bestaat uit jongens, slechts 28% van de meisjes is ook achter de spelcomputer te vinden. Qua tijd gamet 48% van de kinderen tussen de 7 en 15 uur per week; 46% doet dat minder dan 7 uur en 7% meer dan 15 uur in de week. En meer dan de helft van alle ouders is erg bezorgd over de tijd die het kind besteedt aan games.

Koen, die in zijn jeugd niets anders deed dan gamen en daar later een behoorlijke boterham mee verdiende, adviseert op zijn platform ouders die zich zorgen maken over de tijdsduur om goed te kijken naar de door hem bedachte ‘Spel schijf van vijf’: Slaap, Studie, Sport, Sociaal en Spel. Als al die elementen in balans zijn, het kind genoeg slaapt, met vrienden omgaat, speelt, op school presteert en sport, kan hij gerust ook wat uurtjes gamen. Daar hoeft dan niet per se een tijdslimiet voor te gelden. Koen: “Als die vijf in balans zijn, heeft het kind namelijk ook helemaal niet onbeperkt de tijd om te gamen.”

Kijk, dat soort adviezen geeft een inconsequente moeder weer hoop, want op school gaat alles prima, Callum heeft meer vrienden dan er dagen in de week zitten, is een getalenteerd voetballer die leeft voor zijn sport en dagelijks minstens twee uur beweegt, en slapen is zijn allergrootste hobby. Als ik hem vraag te stoppen met zijn game, doet hij dat vrijwel direct en hij vertoont gelukkig geen afkickverschijnselen als we een schermloze dag inlassen. Na het eten gaan alle consoles uit en spelen we de ouderwetse Keezen en Catans (daar houd ik persoonlijk erg van) en zonder morren stapt hij om acht uur zijn bed in.

Lees ook

‘Gamen slecht voor je kind? Het heeft ook voordelen’ >

Filters

Rulethegame benadrukt de positieve kanten van het gamen op de eigen website en geeft tips en tricks aan ouders met gamende kinderen. Zo raden ze aan de leeftijdskwalificaties te raadplegen en diverse Ouderlijk Toezicht-tools in te stellen. Dat hebben wij ook meteen gedaan toen Callum afstapte van het vangen van banaantjes voor Minionspoppetjes op zijn iPad en overging op het betere schiet- en vechtwerk op de Xbox.

We hebben een internetfilter, zodat bepaalde websites en zoektermen voor hem geblokkeerd worden. De zoon van een vriendin kwam per ongeluk op sekssite Pornhub terecht, omdat een of ander pervers stel zich graag liet filmen terwijl ze naar Fortnite keken (!). En dat seksfilmpje kwam nou net omhoog in zijn zoekopdracht naar de desbetreffende schietgame.

Ook ingame-aankopen kan Callum tegenwoordig alleen doen met onze toestemming. Ingevoerd nadat er ineens € 22,50 van mijn creditcard verdween omdat meneer wat geinige dansjes had gekocht. Had ik nog geluk. In Amerika had de zesjarige George Johnson naar hartenlust gouden ringen gekocht voor het spelletje Sonic Forces. Zijn moeder Jessica had haar creditcard zonder beperkingen gekoppeld aan de Appstore. Niet zo slim. Uiteindelijk bleek George voor € 16.000 aan virtuele ringen te hebben ingeslagen. Ai. En als laatste, zeker niet de minste belangrijke: Callum mag alleen met bekenden spelen. Ik ben doodsbang dat de kinderlokkers voor wie ik hem op straat waarschuw ineens via de gameconsole onze huiskamer binnenkomen.

‘Oh van Fortnite’

Vanwege de connectie met de gaming industry is het logisch dat Rulethegame vooral kijkt naar de positieve aspecten van het gamen. Het zou goed zijn voor de ontwikkeling van de kinderen, helpen bij samenwerken, creativiteit en doorzettingsvermogen en bijdragen aan de Engelse taalvaardigheid. Vooral dat laatste merk ik terug. Callums Engelse woordenschat is enorm. Zo hoorde ik hem laatst iets zeggen over ‘een fishing rod bij Salty Springs’. Toen ik verheugd informeerde naar de herkomst van de woorden (Geleerd op school? Van een natuurserie? Opgepikt op vakantie in Canada?) kreeg ik simpel: ‘Oh van Fortnite’.

En later kan hij zo de politiek in. Callum is een ster in het onderhandelen over extra tijd in ruil voor trampolinespringen of een konijnenhokpoetsbeurt en weet me ook altijd te overtuigen van het Grote Nut van het uitspelen van dit ene potje. Maar toch, ondanks al deze positieve effecten en zijn prima Spel schijf van vijf-balans, blijf ik worstelen met al die uren die mijn zoon op, achter of voor Brawl Stars-, Fortnite-, Pokémon- of Fifa21-games doorbrengt. Vakanties waarin het plenst van de regen, harde of zachte coronalockdowns, baalmiddagen, deadlines: het is te verleidelijk om het kind onbeperkt zijn gang te laten gaan. Al is het niet op de Xbox, want dat is hij na een uur zelf meestal wel zat, dan lokt altijd zijn tablet voor het checken van Tiktokfilmpjes. Of om Pokémons te vangen. Of Youtubefilmpjes kijken van mensen die Pokémons vangen (don’t ask).

Voorbeeld

In de strijd om het gamen sta ik niet alleen, merk ik in mijn omgeving. Ik heb vriendinnen die veel strenger zijn als het gaat om schermtijden. Die hun kroost slechts twee middagen in de week op een scherm laten. Of die zelfs de wifi uitzetten als ze vermoeden dat er veel te veel tijd wordt doorgebracht achter de spelcomputer, zoals in het geval van mijn schoonzus. Of ouders die aan ruilhandel doen en stellen dat tegenover elk uur lezen, piano- of buitenspelen dezelfde tijd aan games mag staan.

Zou ik me dan niet harder moeten opstellen en me daar dan ook echt aan houden? Mijn zoon als alternatief toch die legpuzzel van duizend stukjes aanbieden of lekker laten vervelen; het mantra in mijn jeugd als ik zuchtte dat ik Helemaal Niks Te Doen Had? Maar is dat wel fair? Want wat doe ik zelf? Eerlijk gezegd ben ik met mijn gefacebook en Candy Crush op mijn telefoon, de hele avond app’en met vriendinnen of series bingen op Netflix zelf ook niet zo’n lichtend voorbeeld.

Dit artikel stond eerder in Kek Mama. 

Meer Kek Mama?

Volg ons op Instagram of schrijf je hier in voor de nieuwsbrief >