“We rijden samen naar de afgrond door macht van big tech-bedrijven” [interview]

De nieuwe Nederlandse community ‘#Duidelijksignaal’ schuift Signal naar voren als de app die we met zijn allen moeten gebruiken voor onze dagelijkse communicatie. Het vrijwilligersinitiatief wil mensen bewust maken omtrent de nadelen van WhatsApp en voordelen van Signal.

#Duidelijksignaal

De chat-app Signal zag de afgelopen maand alleen al op Android zijn gebruikersaantallen vervijfvoudigen. De belangrijkste reden daarvan is de nieuwe privacyverklaring van WhatsApp die veel stof deed opwaaien. Veel gebruikers reageerden bezorgd over de manier waarop de dienst informatie deelt met het moederbedrijf Facebook.

WhatsApp probeerde al om de gemoederen te laten bedaren, ook met initiatieven in Nederland. Uiteindelijk gaan de nieuwe privacyregels ook later in werking dan eerst gezegd. Toch is alvast de maat vol voor het nieuwe Nederlandse vrijwilligersactief #DuidelijkSignaal. Dat wil Nederlanders met een heel lokale aanpak benaderen en overtuigen om Signal als alternatief te gebruiken voor WhatsApp.

De website van #duidelijksignaal

Het kantelpunt

“Innovatie begint altijd bij de early-adopters, ofwel de groep die een platform als eerste gaan gebruiken. Ik zag dat mijn omgeving een groep mensen met een achtergrond in media, communicatie en IT het snelst die omschakeling werd gemaakt. Je kan vanuit brede journalistiek heel veel mensen proberen aan te spreken, maar dat heeft weinig effect op jouw voetbalteam en mijn ouders.”

Aan het woord is Maarten Roelofs, een expert in online media, marketing en sales. Samen met Matthijs ten Kate, acteur en presentator met een achtergrond als IT-engineer, is hij één van de krachten achter het initiatief #Duidelijksignaal. Het duo sprak recent met Androidworld.

AW: Is het volgens jullie echt realistisch dat we, door het momentum dat Signal nu heeft, gaan zien dat mensen massaal de app gebruiken in de plaats van WhatsApp ?

Roelofs: “Alle revoluties op het vlak van technologie hebben op een bepaald moment echt een breekpunt gehad en dat heet het ‘netwerkeffect’. Het belangrijke cijfer is ’15 procent’. Toen 15 procent van de gebruikers een telefax gebruikten werd het pas een handig product. Datzelfde zagen we gebeuren op het moment dat Facebook zijn concurrent Hyves na negen maanden bijna helemaal van de kaart heeft geveegd. Dat was het moment toen 15 procent van de gebruikers op Facebook zat.

Je kan het bijna vergelijken met een COVID-vaccinatie: op een bepaald moment zijn er zoveel mensen beschermd dat je richting een groepsimmuniteit kan werken.”

Maarten Roelofs, Nederlandse expert in media, online marketing en sales. Vrijwilliger voor #Duidelijksignaal

“Onze eerste stap naar die 15 procent voor Signal moet komen vanuit de early-adopters. #Duidelijksignaal is een kleine groep van vrijwilligers die verhalen verzamelen, en proberen in hun omgeving vrienden en contacten ervan te overtuigen om Signal als primaire communicatie-app te gebruiken.”

AW: De voorbije weken zagen we het aantal gebruikers van Signal vervijfvoudigen. Gaat Signal dat succes echt kunnen verderzetten? Vervallen we niet snel weer in onze oude gewoonten?

ten Kate: “Dat is inderdaad is in het verleden wel vaker gebeurt als er een negatief bericht over WhatsApp verschijnt: een alternatief treedt naar voren, maar vervolgens gaan we als Nederlander weer snel terug naar het oude, want er stappen te weinig mensen over. Wij willen zorgen voor die extra push om zo het kantelpunt dit keer wel te bereiken.”

Waarom Signal?

AW: Waarom is Signal voor jullie de ‘uitverkoren’ app en niet Telegram? Die app heeft meer downloads, meer functionaliteiten en staat toch ook bekend om zijn privacy?

Roelofs: “Daar zijn een paar een heel eenvoudige, maar belangrijke redenen voor. Signal is volledig open-source en werkt met een grote community van ontwikkelaars. Als je even gaat kijken naar ‘community.signal.org’ vind je een erg actieve omgeving van duizenden, zo niet tienduizenden, ontwikkelaars die nieuwe functies met elkaar bespreken.”

Matthijs ten Kate is acteur en presentator met een achtergrond als IT-engineer. Hij is ook vrijwilliger voor #Duidelijksignaal

“Rond Telegram hangt een aura dat er een link is met de onderwereld en ook de herkomst van Telegram is niet de meest gunstige. Anderzijds heeft Signal in Nederland de beste kaarten wat het aantal downloads betreft en zo is er de mogelijkheid dat het die 15 procent wel kan bereiken. Signal heeft ook als stichting een betere structuur. Je kan inderdaad stellen dat de app op het gebied van functionaliteiten nog wat achterloopt, maar als je de releases volgt dan merk je dat de app snel dezelfde gebruiksvriendelijkheid als WhatsApp zal hebben.”

ten Kate: “Ik voeg daar nog graag aan toe dat ik contact heb gehad met beveiligingsexperts die stellen dat het geen goed idee is om iets complex als encryptie zelf te doen. Wat heeft Telegram? Een eigen, encryptiemechanisme . Het domste wat je kan doen volgens experts.

Signal, vroeger TextSecure, maakt gebruik van een open protocol en dat is echt het fundament van de app. WhatsApp heeft daarnaast al al jaren het Signal-protocol voor encryptie in zijn app. Alleen kan je bij WhatsApp dan geen kijkje nemen in de code om aan de achterkant te zien hoe het model geïmplementeerd is. Of het daar echt veilig is? Geen idee. WhatsApp maakt ook back-ups in Google Drive, en daar gaat je encryptie dan ook. Signal heeft gewoon de betere kaarten in handen, want functies kan je op termijn toevoegen, maar de basis moet wel goed zitten.”

Big, evil tech giants

AW: Je zegt dat het belangrijk is dat de basis van Signal goed zit, en daarmee bedoelen jullie op het vlak van privacy. Is die privacyfocus dan echt zo belangrijk? We spraken recent met beveiligingsexpert Donny Maasland van ESET Nederland en die stelt:

“Zelf gebruik ik ook WhatsApp, maar belangrijk is ook de manier waarop je de app gebruikt. Als ik met collega’s via WhatsApp praat, dan houden we in het achterhoofd dat er iemand kan meelezen. Op Signal zijn we wel geneigd om meer te delen in groepen.” Ligt daarin geen eenvoudigere oplossing? Mensen leren om bewust met berichten-apps om te gaan.”

ten Kate: “Mag ik daar wat over zeggen? Dat kan, maar dan pak je maar een heel klein deeltje aan het probleem aan: namelijk het eigen privacygegeven. Je bent op dat moment nog steeds de grote techgigant aan het voeden met je data. Ik denk dat we daar echt van af moeten met zijn allen. Je hoort vaak de uitspraak; ‘macht corrumpeert’, en dat is echt waar. Je ziet dat de hele tijd gebeuren dat bedrijven die te groot worden te ver gaan in het uitoefenen van hun macht. Ook als Signal straks ooit te groot zou worden…”

AW: (onderbreekt) Dan moeten we er ook van af?

ten Kate: (aarzelt even): “Nou ja, je zorgt ervoor dat een bedrijf nooit te veel macht krijgt. Als je Facebook, WhatsApp en Instagram allemaal gebruikt, dat is geen goede zaak. Signal is gelukkig een stichting, dus er moet al iets raars gebeuren alvorens het zover komt.”

AW: Is het zo dat we van Facebook af moeten? Beveiligingsexpert Donny Maasland stelde ook:

“Soms denken mensen dat Facebook een evil bedrijf is, maar dit is gewoon de manier waarop het bedrijf zijn rekeningen betaalt. Facebook heeft geen kwade bedoelingen met jouw gegevens, maar de data is wel een vereiste voor de sociale mediasite om geld te verdienen.”

ten Kate: (fel) “Dat vind ik veel te simpel hoor. Die gedachtegang vind ik veel te eenvoudig. Het begint inderdaad bij doelgerichte advertenties, maar een groot techbedrijf als Facebook zit ook diepgeworteld in de politiek en heeft een grote invloed. Ze hebben letterlijk de Amerikaanse presidentsverkiezingen destijds gemanipuleerd.”

AW: “Het Cambridege Analytica-schandaal.”

ten Kate: “Het gaat veel verder dan alleen advertenties. We gaan met zijn allen de afgrond in als we zo blijven doorgaan.”

AW: Facebook is ook niet het enige grote techbedrijf dat zijn macht laat voelen. Google dreigt in Australië zijn zoekmachine weg te halen als het land zijn huidig wetsvoorstel rond nieuwsaggregatie voor Google Nieuws niet schrapt.

ten Kate: “Dat spreekt toch boekdelen? Een bedrijf dat een overheid chanteert? Hoe verregaand wil je het hebben?”

Roelofs: “Wij denken niet dat we met een kleine groep geëngageerden plots al deze problematieken in een keer kunnen oplossen, maar we hopen er wel een kleine steen tot bij te dragen. Als we erin slagen om het kantelpunt met Signal te bereiken, denk ik dat we iets waanzinnigs hebben gedaan.”

AW: Maar ook vanuit handelsregulators wereldwijd wordt de macht van Facebook onderzocht. Als oplossing wordt aangereikt om WhatsApp, Facebook en Instagram te splitsen zodat WhatsApp in betere handen terechtkomt. Waarom wachten jullie daar niet op?

Roelofs: “Overheden handelen traag en de juridische macht van dit soort ondernemingen is dermate groot dat je juridische procedures krijgt die tot vijf jaar aanslepen. Binnen zo’n tijdsschaal heeft zo’n bedrijf al lang een alternatief klaar. Zo stopt Facebook bijvoorbeeld gewoon een berichtenfunctionaliteit in een andere app als Instagram.

Facebook is ook geen betrouwbare partner gebleken als het op het naleven van gemaakte afspraken gaat. Telkens als er bezwaar komt tegen bepaalde privacyaspecten, dan komt die datahonger gewoon in een nieuwe update terug in een andere vorm. We moeten het als consument nu zelf gaan doen.”

ten Kate: “Het is leuk dat de Europese Unie soms een boete oplegt, maar ik heb de indruk – en ik heb daar geen harde bewijzen voor – dat dat voor Facebook gewoon the cost of doing business is. Je betaalt dat gewoon en je gaat weer door: ‘We doen een plas, drinken een glas en doen weer verder zoals het was.'”

Roelofs: “Dergelijke kosten zijn lager dan de onderhouds- en schoonmaakkosten van de onderneming.”

#Duidelijksignaal verspreiden

AW: Facebook heeft een duidelijk verdienmodel, maar onlangs schakelde ook Telegram over naar een model met niet-doelgerichte advertenties. Aan de hand van een duurzaam verdienmodel kan de app gewapend worden voor de toekomst. Dat heeft Signal toch ook nodig? Waaruit moet dat model dan bestaan?

ten Kate: “Voorlopig zit het financieel nog goed bij Signal door flinke donaties van rijke techneuten. Onder meer de medeoprichter van WhatsApp, Brian Acton, investeerde 50 miljoen nadat hij was opgestapt bij Facebook. Die man was het niet eens met het beleid.”

Roelofs: “Bedrijven die open-source-applicaties maken zoals een Red Hat, OpenX en WordPress spelen in op de bekendheid van hun platform om zo een ander platform op te richten. WordPress is nog steeds in zijn kern een prachtig open-source-systeem, maar het verdient ook aan de hosting van commerciële websites. Dat gaat dus om abonnementsgeld. OpenX is daarnaast in de zakelijke markt gestapt, en daar liggen zeker ook kansen.”

AW: Willen jullie met #Duidelijksignaal ook een adviserende rol spelen? Ik denk dan aan tips die je deelt, bijvoorbeeld over de manier waarop gebruikers hun beveiligsleutels verifiëren.

ten Kate: “Zeker, dat is absoluut de bedoeling. Ik ben bijvoorbeeld overgestapt van WhatsApp naar WhatsApp Business. Dan krijg je toegang tot een automatische antwoordfunctie. Zo kan je bij het ontvangen van een bericht automatisch de boodschap geven dat je voortaan Signal gebruikt. In het geven van tips en how to’s kunnen we zeker ook een rol spelen.”

Roelofs: “Op mijn werk ziet het ernaar uit dat ik met mijn team nog een tijdje aan WhatsApp verbonden blijf. Een van de eenvoudigste dingen die je kan doen is in je status ‘#GoSignal’ plaatsen. Die boodschap toon ik zeker aan 30 mensen per dag.”

AW: Ik zag dat jullie op zoek zijn naar vrijwilligers die zulke content willen schrijven of een andere bijdrage willen leveren.

Roelofs: “Absoluut we hebben een oproep gedaan waarin we stellen dat je ons op drie verschillende manieren kan helpen. Een eerste manier is het technische aspect. We hebben onze website een tijdje geleden opnieuw ingedeeld, maar we gaan er nog geen prijzen mee winnen. Dat moet beter, want we willen een community bouwen waarin je makkelijk je verhaal en mening kwijt kunt.

Dat is het eerste aspect: het technische. Daarnaast is er nog het gegeven online communicatieontwikkeling en contact met pers, en tot slot het maken van content op de website. Wie een uurtje vrij heeft kan ons al helpen. Wij zijn een open platform, doen alles in overleg en verdelen de taken.”

AW: Erg bedankt voor dit gesprek en veel geluk.

Roelofs: “Jij bedankt.”

ten Kate: “Erg graag gedaan.”

Signal-themaweek

Op Androidworld kon je recent een week lang terecht voor een heleboel achtergrondinformatie ne tips omtrent Signal. Bekijk hier het overzicht van onze artikelen tijdens onze themaweek.

Voor meer informatie over #Duidelijksignaal surf je naar duidelijksifgnaal.nl